Türkiye’de yaşanan deprem felaketi geniş çaplı bir dayanışmayı tetikledi. Bu durum, çatışmaların hüküm sürdüğü bölgede zorlu ilişkilerin tarihi bir normalleşme sürecine girmesini sağlayabilir. İşte Ermenistan ve Türkiye’nin yakınlaşma sürece.
Die deutschsprachige Version finden Sie hier.
Viyana/Adıyaman | Türkiye-Suriye sınır bölgesinde yaşanan son deprem felaketinin ardından, Türkiye’nin Iğdır ilindeki Alican sınır karakolu, Ermenistan’daki 1988 Spitak depreminden bu yana ilk kez açıldı. Bu sayede Ermenistan’dan insani yardım malzemesi taşıyan beş kamyon Margara Köprüsü’nden Türkiye’ye geçebildi. İki komşu ülke daha önce düşman olduğu için bu gelişme kayda değer ve tarihi bir olay.
Bir engel olarak soykırım inkârı
Nedeni: Türkiye, 20. yüzyılın ilk sistematik soykırımlarından biri olan Ermeni soykırımını (“Aghet”) inkâr etmekte. Osmanlı veya Jön Türk hükümeti altında, Birinci Dünya Savaşı sırasında tahminen 300.000 ila 1.500.000 Ermeni öldürüldü. Uluslararası toplum bu soykırımı büyük ölçüde tanımakta, Türkiye, Pakistan ve Azerbaycan ise soykırımı inkâr etmektedir.
Ayrıca Türkiye, Ermenistan ve Azerbaycan arasında Dağlık Karabağ/Artsah bölgesi üzerinde devam eden savaşa benzer sınır çatışmasında Azerbaycan’daki “kardeş halkı” hem diplomatik-politik hem de askeri olarak desteklemektedir.
Deprem diplomasisi ülkeleri bir araya getiriyor
Ermenistan ile Türkiye arasındaki sınır 30 yıldır kapalı. İki ülke arasında resmi olarak diplomatik ilişki bulunmuyor. Viyana’daki Ermenistan Büyükelçiliği ZackZack’a Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın Türkiye ve Suriye’nin siyasi liderleriyle telefon görüşmeleri yaparak depremde canlarını kaybedenler için taziyelerini ilettiğini vurguladı.
Türkiye ve Suriye’deki deprem bölgelerine Ermeni kurtarma ekiplerinin yanı sıra insani yardım da gönderildi.
15 Şubat’ta Ermenistan Dışişleri Bakanı Ararat Mirzoyan Türkiye’yi ziyaret etti ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile Ankara’da bir araya geldi. İki dışişleri bakanı, diğer konuların yanı sıra, ülkelerinin sınırdaki tarihi Ani Köprüsü’nü ortaklaşa restore edeceklerini açıkladı.
“1993 yılından bu yana kapalı olan Ermeni-Türk sınırının otuz yıl sonra ilk kez Adıyaman’a insani yardım taşıyan Ermeni kamyonları için açılması gerçekten semboliktir. Ermenistan Büyükelçiliği, sınırın Ermenistan tarafından hiçbir zaman kapatılmadığını ve Ermenistan’ın son 30 yıldır Türkiye ile ilişkilerini tamamen normalleştirmeye, diplomatik ilişkiler kurmaya ve sınırı önkoşulsuz olarak açmaya her zaman hazır olduğunu belirtmek önemlidir” açıklamasında bulundu.
Açıklamada, Adıyaman’daki Ermeni kurtarma görevlilerinin enkazdan üç kişiyi kurtarmayı başardığı belirtildi. Ayrıca binaların zayıf ve çökmüş yerlerini yıkmak için çalışmalar yürütüp ve özel ekipman kullanarak enkazları kaldırdılar.
Doğrudan havayolu kargo trafiğinin oluşturulması
Ermenistan ve Türkiye arasındaki normalleşme sürecinin bir parçası olarak, 2022 yılında iki ülkenin özel temsilcileri arasında dört toplantı gerçekleştirildi. Önceki yıllarla kıyaslandığında bu sayı oldukça fazla. Geçtiğimiz yıl Ermenistan Dışişleri Bakanı Mirzoyan Antalya Diplomasi Forumu’na katılmış ve burada Türk mevkidaşı Çavuşoğlu ile bir araya gelmişti. Ekim 2022’de Ermenistan Başbakanı Paşinyan, Prag’daki Avrupa Siyasi Topluluğu toplantısında Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile bir araya geldi ve taraflar özel temsilciler tarafından varılan anlaşmaların hızla uygulanması gerektiğini vurguladı.
1 Temmuz 2022’de iki ülkenin özel temsilcileri Ermenistan ve Türkiye arasında doğrudan havayolu kargo taşımacılığının başlatılması konusunda mutabakata varmış ve bu anlaşma “Türk tarafının Ermenistan ve Türkiye arasında doğrudan havayolu kargo taşımacılığına yönelik yasağı kaldırmasıyla” Ocak 2023’te yürürlüğe girmişti. Ermenistan, aynı toplantıda varılan diğer anlaşmaların da (üçüncü ülke vatandaşlarının kara sınırını geçebilmelerinin sağlanması gibi) mümkün olan en kısa sürede hayata geçirilmesini bekliyor.
Sürdürülebilir ilişkiler için bir şans
Ermenistan Büyükelçiliği ZackZack’a yaptığı açıklamada yakınlaşma sürecini önkoşulsuz olarak sürdürmek istediklerini belirtti: “Ermenistan bölgede istikrarlı bir barış inşa etme, Türkiye ile ilişkilerini tamamen normalleştirme, diplomatik ilişkiler kurma ve Ermenistan ile Türkiye arasındaki sınırı tamamen açma arzusunu defalarca vurguladı. Ermenistan, tarafların normalleşme sürecini önkoşulsuz olarak sürdürme konusundaki mutabakatına bağlıdır.”
Ermeni tarafının Türkiye ile sınırı tamamen açmaya ve diplomatik ilişkiler kurmaya hazır olduğunu çeşitli düzeylerde açıkladığını söyledi. Ermenistan’ın da iki ülke arasında tam normalleşme hedefine mümkün olan en kısa sürede ulaşmak için somut adımlar atmak istediğini sözlerine ekledi.
Türk Büyükelçiliği, ZackZack’ın bir sorusuna yanıt vermek içinde bulundukları zorlu durum nedeniyle biraz zaman talep etti. Bu konuda daha sonra bir açıklama yapılacaktır. Bizi takip etmeye devam edin.
Kapak Resmi: ADEM ALTAN / AFP / picturedesk.com
